Czy kawa bezkofeinowa jest zdrowa i czym różni się od tradycyjnej? Sprawdź, jak często można ją pić i jak powstaje kawa bez kofeiny

Kawa bezkofeinowa to kawa najczęściej odmiany Robusta, rzadziej Arabica, która za pomocą procesów chemicznych jest pozbawiana kofeiny. Jest ona przeznaczona głównie dla osób, które są nadwrażliwe na działanie kofeiny. Kofeina to alkaloid o działaniu psychoaktywnym, który pobudza ośrodkowy układ nerwowy powodując wzrost energii i koncentracji.

Czytaj także: To najgorsze dodatki do kawy. Nie używaj ich, bo są szkodliwe. Czy kawa ze śmietanką jest zdrowa, a słodziki to lepszy wybór niż cukier?

Jednak u niektórych osób substancja ta może wywołać nieprzyjemne skutki takie jak wzrost ciśnienia krwi, nadmierne przyspieszenie akcji serca, drżenie rąk czy rozdrażnienie. Takie działanie ma również zbyt wysokie spożycie kofeiny, której dawka dzienna nie powinna przekraczać 400 mg, czyli 4 kubków kawy (o pojemności ok. 250 ml). Poziom stężenia kofeiny w filiżance kawy zależy od jej rodzaju, stopnia palenia ziaren i sposobu parzenia.

Chcąc więc nadal cieszyć się smakiem kawy, ale nie narażać się na skutki uboczne działania kofeiny możemy sięgnąć po kawę bezkofeinową. Prawo Unii Europejskiej określa, że zawartość bezwodnej kofeiny w kawie bezkofeinowej nie może przekraczać 0,3 proc. suchej masy kawy. Oznacza to, że musi ona być pozbawiona kofeiny w co najmniej 97 proc. Jednak równocześnie okazuje się, że kawa bezkofeinowa zawiera niewielkie ilości kofeiny.

Filiżanka bezkofeinowego espresso (ok. 35 ml) zawiera od 3 do 15 mg czystej kofeiny, a szklanka 250 ml parzonego napoju może mieć nawet około 13 mg kofeiny.

Sprawdź także: Ten dodatek do kawy sprawi, że będzie zdrowa i pyszna. To zastrzyk energii i dopalacz dla mózgu. Zobacz jak działa kawa z kakao

Wprawdzie są to niewielkie ilości, bo dla porównania szklanka tradycyjnej kawy (250 ml) może zawierać od 50 do 75 mg kofeiny jednak należy mieć na uwadze, że kawa bezkofeinowa zawiera kofeinę. Z tego powodu nie można jej pić w nieograniczonych ilościach, a zalecane są 3-4 kubki kawy dziennie, a więc podobne ilości, jak w przypadku klasycznej kawy. Dodatkowo wiele kontrowersji wzbudza produkcja tego rodzaju kawy, a przede wszystkim proces dekofeinizacji, który w głównej mierze odbywa się za pomocą chemicznych substancji, które nie są obojętne dla zdrowia.

Czytaj również: Kawa i herbata ochronią twój mózg przed demencją i udarem! Sprawdź, ile możesz ich wypić

W roku 1905 Ludwig Roselius, niemiecki rzemieślnik zajmujący się kawą, opracował pierwszą na świecie metodę ekstrahowania kofeiny z ziaren kawy za pomocą trującego i rakotwórczego benzenu. Na szczęście od tamtej pory metody pozbawiania kawy kofeiny się zmieniły i nie są już tak szkodliwe, jednak nie są one również zupełnie obojętne dla zdrowia.

Kofeina usuwana jest z zielonych, niewypalonych ziaren kawy głównie za pomocą:

• rozpuszczalników – ziarna kawy zanurzane są w chlorku metylenu lub octanie metylu i wodzie. Substancje chemiczne powodują wypłukiwanie kofeiny z ziaren, które następnie są płukane w wodzie i suszone. Jest to najczęstsza metoda usuwania kofeiny z kawy, ponieważ jest najtańsza, ale wzbudza wiele kontrowersji ze względu na użycie chemicznych substancji, których część pozostaje w gotowym produkcie. Substancje te działają drażniąco na skórę, oczy i układ oddechowy oraz są toksyczne. Ich pozostałości znajdują się w kawie bezkofeinowej w niewielkiej ilości dopuszczonej przez Unię Europejską. Jednak ze względu na ich zawartość należy mieć na uwadze, aby nie spożywać kawy bezkofeinowej bez ograniczeń,
• wody (proces Swiss Water) – wykorzystujący wodę i węgiel aktywny. Ziarna kawy najpierw są zanurzane w gorącej wodzie. W ten sposób wypłukuje się z nich kofeinę. Następnie woda ta jest oczyszczana z kofeiny za pomocą filtrów z węgla aktywnego w efekcie czego powstaje ekstrakt z zielonej kawy. Kolejna partia ziaren z kofeiną zanurzana jest w ekstrakcie, dzięki czemu kofeina w nich zawarta rozpuszcza się, ale kawa nie traci aromatu i swoich wartości. Jest to najbardziej naturalna metoda dekofeinizacji kawy, a przy tym droższa od poprzedniej, a więc równocześnie nie tak popularna jak ekstrakcja przy pomocy rozpuszczalników chemicznych,
• dwutlenku węgla (CO2) – jest najnowszą i najdroższą metodą pozbywania się kofeiny z kawy. Dwutlenek węgla pozwala na ekstrakcję kofeiny bez wpływu na smak i aromat kawy. Wydobyta w ten sposób kofeina w postaci białego proszku jest wykorzystywana do produkcji leków czy kosmetyków z kofeiną.

Kawa bezkofeinowa ma łagodniejszy smak i mniej intensywny zapach niż klasyczna kawa, ponieważ kofeina nadaje kawie gorzkawy i wyrazisty smak. Jednak napój pozbawiony pobudzającej substancji też może być aromatyczny, a czasem nawet w smaku nie do odróżnienia od swojego kofeinowego pierwowzoru. Kawa bezkofeinowa tak samo jak klasyczna dostępna jest w wersji ziarnistej, mielonej i rozpuszczalnej.

Kawę bezkofeinową mogą pić osoby nadwrażliwe na działanie kofeiny oraz te, które chcą ograniczyć jej spożycie. Picie więcej niż 4 filiżanek kawy klasycznej dziennie może prowadzić do uzależnienia od kofeiny i być niebezpieczne dla zdrowia. Mogą temu towarzyszyć objawy takie jak rozdrażnienie, zaburzenia nastroju, przyspieszone bicie serca, problemy z koncentracją i pamięcią.

Po kawę bezkofeinową mogą również sięgać osoby:

• z nadciśnieniem,
• z problemami żołądkowo-jelitowymi (refluksem, wrzodami żołądka),
• cierpiące na bezsenność,
• mające choroby serca czy nerek,
• kobiety w ciąży,
• matki karmiące piersią,
• zażywające leki, które mogą wchodzić w interakcje z kofeiną.

Proces pozbawiania kawy kofeiny wpływa na jej smak, aromat, a także wartości odżywcze, które w pewnym stopniu zostają z niej wypłukane. Jest ona również produktem wysoko przetworzonym, co sprawia, że jest pozbawiona nie tylko kofeiny, ale również wielu wartościowych składników jakie znajdują się w oryginalnych ziarnach kawy. Jednym z nich jest kwas chlorogenowy, który jest silnym antyoksydantem wspierającym układ odpornościowy i opóźniającym procesy starzenia.

Należy również mieć na uwadze, że kawa bezkofeinowa wytwarzana przy użyciu rozpuszczalników zawiera śladowe ilości szkodliwych dla zdrowia substancji chemicznych takich jak toksyczny chlorek metylenu czy octan metylu. Substancje te działają drażniąco na skórę, oczy i układ oddechowy zarówno podczas wdychania ich oparów, jak i przy spożyciu. Chlorek metylenu prawdopodobnie jest również rakotwórczy. W jednej filiżance znajdują się niewielkie pozostałości tych substancji, ale przy regularnym spożywaniu kilku filiżanek dziennie dawka ta znacznie się zwiększa. Lepiej więc ograniczyć ilość tego napoju w swojej diecie.

Kawa bezkofeinowa powstaje głównie z odmiany Robusta, która jest bardziej kwaśna. Regularne spożywanie kawy bezkofeinowej może więc mieć negatywny wpływ na równowagę kwasowo-zasadową organizmu i prowadzić do zakwaszenia organizmu. Może się to przyczyniać do rozwoju chorób takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, wrzody żołądka czy grzybica. Zakwaszenie wpływa również na obniżenie wchłaniania żelaza i wapnia, co może przyczynić się do osłabienia kości i wystąpienia anemii.

Kawa Robusta jest również bardziej tłusta niż Arabica, ponieważ zawiera więcej kwasów tłuszczowych LDL, zwanych „złym” cholesterolem i tym samym może podwyższać stężenie cholesterolu we krwi. Taki stan może przyczynić się do rozwoju chorób metabolicznych takich jak miażdżyca czy choroby serca.

Dlatego najlepiej pić ją tylko do czasu do czasu, zwłaszcza w przypadku kobiet w ciąży i karmiących piersią, ponieważ nie ma badań sprawdzających wpływ tych substancji na dziecko. W tym przypadku lepszą i bezpieczniejszą alternatywą dla zwykłej kawy będzie kawa zbożowa. Przy zakupie kawy bezkofeinowej warto również zwrócić uwagę na sposób jej produkcji i wybierać nieco droższe, ale zdrowsze kawy produkowane metodą CO2 lub Swiss Water.

Mimo to kawa bezkofeinowa nadal zawiera wiele cennych substancji odżywczych ze swojej oryginalnej wersji. Są to między innymi antyoksydanty takie jak polifenole, które chronią komórki przed działaniem wolnych rodników i dzięki temu spowalniają starzenie się organizmu oraz zmniejszają ryzyko rozwoju chorób serca, cukrzycy, demencji czy nowotworów takich jak rak odbytnicy, wątroby, prostaty czy jamy ustnej. Kawa bezkofeinowa zawiera również magnez, potas i witaminę B3.

Badania naukowe potwierdziły, że kawa bezkofeinowa, tak samo jak ta z kofeiną, zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Chroniąc serce i naczynia krwionośne kawa bez kofeiny przyczynia się również do długowieczności, ponieważ zmniejsza ryzyko przedwczesnej śmierci z powodu chorób serca, ale także z każdej innej przyczyny.